Michael Ende ve Momo
Eser, dünya edebiyatının önde gelen yazarlarından biri olan Michael Ende'ye aittir. Çeşitli yayınevlerinden basımı yapılan kitabın bizdeki basımı Pegasus Yayınlarına aittir. Hem çocuklara hem de yetişkinlere hitap eden, zaman ve insan üzerine yazılmış masalımsı bir romandır.
Yazar Michael Ende, 12 Kasım 1929 yılında Almanya’da doğmuştur. Waldorf okulundan 1945 yılında ayrılarak on altı yaşında askere gitmiştir. 1948 ile 1950 yılları arasında bir drama okulunda aktörlük yapıp, skeç ve kısa oyunlar yazmıştır. Münih Halk Tiyatrosunda yönetmenlik yapmıştır. Ayrıca Bavyeralı bir yapım şirketinin film eleştirmenliğini yapmıştır. 28 Ağustos 1995 yılında Almanya’da mide kanseri nedeniyle vefat etmiştir.
Michael Ende’nin çocukluğu savaş içinde geçtiği için eserlerinde çocukluğunun bu bilinmeyen ve gizemli yanlarına vurgu yapmıştır.
İnsanların Hayatına Dokunan Kız: Momo!
Momo, küçük bir kız çocuğudur. Bu küçük kızın geçmişi, nereden geldiği, yaşı, ailesine dair herhangi bir bilgi yoktur. Bilinen tek şey kızın bir kente geldiği ve buradaki kent sakinlerince çok sevildiğidir. Kimsesiz kıza çevre sakinleri tarafından eski amfi tiyatroda küçük bir barınak yapılır. Böylece Momo da artık onlardan biri olmuştur.
Kahramanımız Momo büyükleri düşünmeye sevk eden, çocuklarla düşler kurup oyunlar oynayan ve çevresindeki kişileri sakinleştirip huzur veren biridir. Kahramanımızın insanlara ayıracak bol zamanı vardır ve aynı zamanda da o iyi bir dinleyicidir. Çevre halkı Momo ile mutludur.
Momo'nun en iyi arkadaşı çocuklar, çöp süpürücüsü Beppo ve turist rehberi Gigi’dir. Momo; çocuklarla oyunlar oynayarak, Gigi ve Beppo ile konuşarak güzel zamanlar geçirir. Gigi, Momo’dan vazgeçemeyen bir insan haline gelmiştir. Hayali zengin ve ünlü olmaktır. Momo arkadaşlarıyla vakit geçirerek, Gigi ise insanlara masallar anlatarak günlerini geçirirler.
Zaman Hırsızları Duman Adamlar
Günün birinde hayaletimsi bir topluluk olan “duman adamlar” ortaya çıkar. Duman Adamlar, ince hesaplı planlar kurarak insanların zamanını çalmaktadırlar. Onları durdurabilecek tek kişi ise Momo’dur.
Ellerinde sigaralarıyla çıkagelen takım elbiseli bu adamlar, insanları bir bir zaman tasarrufuna ikna etmeye başlar. Zamandan nasıl mı tasarruf edilir? Sevgi, dostluk, arkadaşlık gibi değerlerden yoksun bırakarak... Arkadaşlarınızla geçirdiğiniz hoş ve güzel zamanları biriktirip, kendinize ya da sevdiklerinize harcadığınız zamanları çalışmakla ve daha fazla kazanç elde edeceklerine ikna ederek tabii ki.
Her gün gülümsemek, selamlaşmak, sevdiklerimize ve dostlarımıza ayrılan zaman çalışmaya harcanırsa verimlilikteki artış mevcuttakinden daha fazla olacaktır düşüncesiyle duman adamlar halkı birer birer kendi sistemleri olan Zaman Tasarruf Şirketi'ne kaydetmeye başlarlar.
“Zaman tasarruf edeyim derken aslında başka şeylerden tasarruf ettiğinin kimse farkında değildi. Yaşamlarının gittikçe daha zavallı, daha tekdüze ve daha soğuk geçtiğini kavramak istemiyorlardı. Bu gerçeği sadece çocuklar, taa yüreklerinde hissettiler.”Artık insanlar işlerini daha hızlı ama hoşnutsuzlukla yapmaya başlar. Kimse birbirine vakit ayıramaz. Artık daha çok para kazanmaya başlarlar ama birbirlerini dinlemeyi unuturlar. Fakat Duman Adamlar etkiledikleri insanların Momo'yu görünce değiştiğini fark ettiklerinde bu kez de onun peşine düşerler. Bu sırada kahramanımız Momo'nun yardımına Hora Usta'nın kaplumbağası Kassiopeia koşar.
Kassiopeia, Momo'yu zamanın kendisi olan Hora Usta'nın yanına kaplumbağa hızında -tabi bir kaplumbağa ne kadar hızlı olabilirse- götürür. İşte bu andan itibaren Momo'yu insanlara çalınan zamanlarını geri vermek ve Duman Adamlar'dan kurtarmak için kaplumbağa Kassiopeia ile maceralara atıldığını görüyoruz.
Modern Zaman ve Sistem Eleştirisi
Michael Ende Momo ile birlikte sisteme ve modern zamana eleştiri getiriyor.
Yazar eserinde sanayi devrimi ve buna bağlı modern zamanın problemlerini okuyucunun gözlerinin önüne seriyor. Kentlerin büyüyüp gelişmesi, betonlaşması ve sıradan tek düze yapıların artmasını, çok kazanmak adına anne ve babaların çalışma hayatına katılmasının çocuklar üzerindeki etkisine vurgu yapıyor.
Ailelerin çalışma hayatına katılması ile çocuklarla ilgilenecek ebeveynin bulunmaması üzerine çocuklarla ilgilenilmesi için ''Çocuk Depoları'' kuruluyor. Bu durumu Ekspres Restoran sahibi Nino'nun Momo'ya;
“Bakacak kimsesi olmayan bütün çocuklar şimdi Çocuk Depoları'nda toplanıyor.”demesinden anlıyoruz.
Kitap toplumumuz, günümüz insanının zaman algısını, zamanı kullanım çarpıklığını, çocukların oyunlarındaki değişimi, modern çağın getirdiği lüks yaşam ve çok kazanma adına kaybettiklerini gözler önüne seriyor. Toplumun manevi kayıplarıyla birlikte bir dakika sonrasının bile garantisi olmayan şu hayatımızda, ölüm her nefeste daha da yaklaşırken, kendimize ve sevdiklerimize ayırmamız gereken zamandan tasarruf etme çabasının ne kadar saçma, ne kadar boş olduğunu anlatıyor.
Evet sevgili okuyucu bu sebeple daha çok gülümse, daha çok sev ve sevdiklerine bolca zaman ayır. Bu hayatı yaşanılır ve katlanılır kılan bu çünkü.
Yazarın Kısa Son Sözü
Yazar kitabı bir sayfalık bir son sözle bitiriyor.
“Okuyucularımın bir bölümünün kafasında belki bir sürü soru birikmiştir.”diye başlayan son söz
“Ben size bütün bunları olup bitmiş gibi anlattım. Oysa gelecekte olacakmış gibi de anlatabilirdim. Benim için ikisi arasında büyük bir ayrım yok.”diye bitiyor.
Comments