Can Yayınları'ndan deneme ve biyografi kategorisinde 2014 yılında yayımlanan 235 sayfadan oluşan ''Vicdan Zorbalığa Karşı Yada Castellio Calvin'e'' kitabının yazarı Stefan Zweig'tir. Çevirmeni Zehra Kurttekin'dir.
Zorbalığa karşı tek başına ayakta duran bir vicdanın çarpıcı mücadelesi…
Vicdan Zorbalığa Karşı ya da Castellio Calvin'e, okuru Fransız Reformcu Jean Calvin’in diktatörlüğünün hüküm sürdüğü 16. yüzyıl Cenevre’sine götürür. Calvin, Cenevre’de iktidarı ele geçirince bir din devleti sistemi kurar. Bir diktatöre dönüşüp toplumu kendi belirlediği kalıbın içine hapseder. İnsanların yakıldığı, işkence gördüğü, herkesin birbirini ihbar ettiği baskıcı bir ortam söz konusudur artık. Calvin’in farklı görüşlere gösterdiği tahammülsüzlük, hümanist din adamı Miguel Serveto’nun resmî öğretiye ters düşen görüşleri nedeniyle ölüm cezasına çarptırılmasıyla zirveye tırmanır.
Calvin, fikirlerini aykırı bulduğu Serveto’nun yakılarak cezalandırılmasını sağlar. Yüzlerce insanın engizisyon mahkemelerinde cezalandırılması o dönem için aslında normal bir durumdur. Ancak bu cinayet Avrupa’nın birçok yerinde tepkilere neden olur. Bir kişinin sadece kendi öğretisini yaymak için neler yapabileceğinin bir işaretidir.
Tam da bu noktada Sebastian Castellio, Calvin’in karşısında tarih sahnesindeki yerini alır.
“Hakikati aramak ve onu kendi düşündüğü gibi ifade etmek asla suç olamaz. Kimse bir inanca zorlanamaz. İnanç özgürdür. “ Sebastian Castellio 1551
Susturulan vicdanlar adına ses olan Castellio, tüm gücü elinde bulunduran Calvin’e karşı büyük bir cesaretle karşı çıkar. Tüm güçleri elinde bulunduran Calvin’e karşı tek silahı kalemidir. Onu destekleyecek cesur, güçlü dostları yoktur. Bu bağlamda çalışmasının sayfasına düştüğü ''Sivrisinek file karşı'' notu yaptığının farkında olduğunu ve buna rağmen vicdanının sesini dinlemenin yaşamından daha önemli bir değer olduğunu gösteriyor.
Dindeki farklı yorumların sapkınlık olarak değerlendirilmemesini, kendi öğretisini şiddetle ve barbarlıkla kabul ettirmesinin suç olduğunu, dünyada bir değil birçok hakikatin bulunduğunu, insanların bir arada yaşayabileceklerini anlatan bir manifesto yazar. Sonrasında da Calvin’i suçlayan çalışmasında Serveto’nun yakılarak öldürülmesinin cinayet olduğunu nedenleriyle açıklar. Castellio’nun bu çalışmalarındaki fikirleri kendi zamanını aşan evrensel özelliğe sahiptir. Bu yüzden günümüzde de çıkarılacak dersler vardır. Tarihin değişik dönemlerinde sabit fikirli diktatörler çıkmıştır. Öyle gözüküyor ki ''Tarih tekerrürden ibarettir'' sözünü haklı çıkarırcasına diktatörler çıkmaya da devam edecek.
“Bir insanı öldürmek, asla bir öğretiyi savunmak demek değildir. Bir insanı öldürmek demektir.” (Sayfa 174)
“Ah, sizi gözü körler, siz gözü kararmışlar, siz kana susamışlar, siz iflah olmaz sahtekarlar! Hakikati ne zaman göreceksiniz? Ya siz fani yargıçlar, kendi keyfi kararlarınızla insan kanı akıtmaya ne zaman son vereceksiniz?'' (Sayfa 178)
“Çünkü her yeni doğan insanla birlikte yeni bir vicdan doğar ve daima birileri çıkıp fikri görevini yerine getirmesi, insanlığın vazgeçilmez hakları uğruna eski kavgaya yeniden başlaması gerektiğini hatırlar ve her zaman bütün Calvinlere karşı bir Castellio ayağa kalkar, iktidarın bütün zorbalığına karşı düşüncenin mutlak bağımsızlığını savunur.” (Sayfa 222)
Stefan Zweig, bu kitabında siyasi ve dini bir figür olarak Zorba’nın röntgenini çekiyor. Tiranlık ile kitleler arasındaki ilişkinin nefis bir analizini yapıyor. Kitap her çağın siyasal, politik ve dinsel kaosunu, çatışmasını anlatacak bir niteliğe ve geçerliliğe sahip. Başlarda akıcılığı olmasa da sonrasında konu olarak sizi sürükleyen bir kitap.
Bir sonraki "Ne Okuyoruz?" yazımda görüşmek dileğiyle, iyilikle kalın!
Comments