Bu yazımda çalışma modülü konum olan ve üzerinde araştırma yaptıkça daha da çok ilgimi çeken çölyak hastalığından bahsedeceğim. Hem bu hastalıkla ilgili bilgi edinmek hem de toplumsal farkındalık oluşturmak adına katkısı olabileceğini düşünüyorum. Keyifli okumalar!
Çölyak, genellikle tahıl grubu besinlerin içinde bulunan gluten bileşenine karşı duyarlılığı olan kişilerde gluten alımına bağlı olarak tetiklenen otoimmün (bağışıklık sisteminin doğru işlememesiyle vücudun kendi hücrelerine zarar vermesi) bir hastalıktır. İnce bağırsak mukozasında inflamasyon (iltihap) ve hasarla sonuçlanır.
Genelde çocukluk çağında ek gıdalara başlandıktan sonra ortaya çıkan bu hastalık aynı zamanda çocuklardaki malabsorpsiyonun (emilim bozukluğu) en önemli sebeplerindendir.
Çölyağın gluten alımına bağlı geliştiğinden söz etmiştim. Peki gluten nedir?
Gluten, buğday ve arpa gibi tahıllarda bulunan bir protein grubudur. Bu tahıllardan üretilen işlenmiş gıdaların büyük bir kısmında bulunur. Bağışıklık sistemi bu proteini istilacı olarak görüp kimi zaman alerjik reaksiyonlar gösterebileceği gibi genellikle tolere eder.
Glutene karşı duyarlılığı olan kişilerin bu besinlerden uzak durması gerekir. Duyarlılığı bulunan kişiler bu gıdaları tüketmeye devam ettikçe bağırsakların besinleri emebilme kapasitesi azalır.
Gluten içeren besinlerin olduğu liste hayli geniştir:
Buğday, arpa ve çavdar ürünlerinde yaygındır. Ekmekler, makarna, hububat, sos, şekerlemeler, unlu mamuller, irmik, keşkek, bulgur, kuskus, dürüm, patates kızartması, milkshake, işlenmiş etler, çorbalar, gıda boyası, gofret, kağıt helva, mısır gevreği, cipsler gibi uzayan bir liste vardır.
Glutene karşı duyarlılığı olan kişiler, aldıkları ürünlerin üzerinde "Gluten içermez." ibaresi bulunmasına dikkat etmelidirler.
Çölyağın genel tanımlaması ve glutenin ne olduğu konusundan sonra merak edilen bir diğer konunun bu hastalığın hangi tabloyu oluşturduğu olur diye düşünüyorum. Şimdi de biraz bundan bahsedelim.
Çölyak hastalığının çeşitli formları bulunduğundan dolayı her çölyak hastasının yakınmaları ve şikayetleri aynı olmamaktadır. Klasik şeklinde çocukluk çağında ek gıdalara başlanmasıyla beraber ortaya çıkan ishal, karında şişlik, büyüme duraklaması ve iştahsızlık gözlenir.
Bazen de bu klasik şeklin dışında farklı rahatsızlıklar da gözlenebilir. Bunlar genellikle 7 yaşından sonra görülen izole boy kısalığı, dirençli demir eksikliği anemisi, kabızlık, karaciğer hastalığı bulguları, ciltte lezyonlar ve anksiyete, depresyon gibi nöropsikiyatrik bulgular olabilir.
Bu tarzda şikayetleri olan kişilerin bir hekime başvurmaları gerekir. Konulan tanıya göre eğer kişi çölyak hastasıysa genellikle glutensiz diyet uygulanır. Glutensiz diyette hastanın öğünlerde tükettiği besinlerde gluten bulunmaması gerekmektedir.
Glutensiz diyet tedavisine uyum hem hastalar hem de aileleri için zorlayıcı olabilmektedir. Çünkü glutenin bulunduğu besin yelpazesi çok geniştir ve bazen bilmeden de bu diyetin dışına çıkılabilir. Sürece uyumu kolaylaştırmak için psikososyal destek almakta fayda vardır. Ayrıca tüketilen gıdalarda "glutensiz" ya da "gluten içermez" ibarelerinin bulunduğuna mutlaka dikkat edilmelidir.
Çölyak hastalığıyla ilgili dünyada da bir farkındalık günü bulunmaktadır. 9 Mayıs Dünya Çölyak Günü olarak kutlanmaktadır.
Yazım burada sonlanıyor. Başka bir konu ve yazıda görüşmek dileğiyle, sağlıkla kalın!
Comentarios